Oczywiście nadziei w możliwości kreacyjne człowieka towarzyszy również obawa i lęk związany z przyszłością. Ludzka nieufność w stosunku do Sztucznej Inteligencji jest jak najbardziej uzasadniona, dlatego regulacje prawne w tym obszarze są konieczne. Jaki wpływ na ubezpieczenia OC będą miały nowe przepisy dotyczące odpowiedzialności za AI? Które sektory powinny się w szczególności zabezpieczyć?
Początki Sztucznej Inteligencji
Początki rozwoju Sztucznej Inteligencji sięgają lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w. Za ojca nauki o AI uznaje się Alana Turinga, wybitnego angielskiego logika, matematyka i pioniera informatyki. Rewolucyjne znaczenie miał jego artykuł z 1950 r. - Computing Machinery and Intelligence, w którym Turing zadał słynne pytanie: „czy maszyny mogą myśleć?”.
Sztuczna Inteligencja to specyficzny rodzaj technologii, który stawia naukom prawnym zupełnie nowe wyzwania. Problem niejako wynika z faktu, że programy AI dysponują pewnym zakresem autonomii w działaniu. Nie posiadają zdolności prawnej, ale mimo to wywołują swoim działaniem skutki w sferze prawa.
Nowe przepisy Komisji Europejskiej dotyczące dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za AI mają na celu zapewnienie, że potencjalne ofiary będą mogły korzystać z takich samych standardów ochrony w przypadku szkody spowodowanej przez produkty lub usługi związane ze Sztuczną Inteligencją, jakie obowiązywałyby w okolicznościach działania osób fizycznych, prawnych.
Dyrektywa odpowiedzialności za Sztuczną Inteligencję
28 września 2022 Komisja Europejska przyjęła propozycję dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za Sztuczną Inteligencję (AI Liability Directive), jej celem jest:
• zmniejszenie ciężaru dowodu w odniesieniu do szkód spowodowanych przez systemy Sztucznej Inteligencji,
• ustanowienie szerszej ochrony ofiar (zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorstw),
• wspieranie sektora AI poprzez zwiększenie gwarancji.
W dyrektywie znacznie uproszczono proces prawny dla poszkodowanych poprzez wprowadzenie dwóch głównych elementów. Po pierwsze tzw. „domniemanie związku przyczynowego” pozwoli wyeliminować trudności, z jakimi borykają się ofiary, gdy muszą szczegółowo wyjaśnić, w jaki sposób szkoda została spowodowana. Oznacza to, że wystarczy uprawdopodobnić związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zachowaniem aplikacji a szkodą, aby sąd mógł uznać, że zachodzi adekwatna relacja przyczynowo-skutkowa.
Po drugie poszkodowani będą mieli do dyspozycji więcej narzędzi do dochodzenia prawnego zadośćuczynienia poprzez wprowadzenie prawa dostępu do dowodów od przedsiębiorstw i dostawców w przypadkach, w których dotyczy to Sztucznej Inteligencji wysokiego ryzyka.
Co ważne państwa członkowskie będą musiały zagwarantować, że sądy krajowe mogą zażądać od dostawcy systemów AI wysokiego ryzyka przekazania stosownych dokumentów i informacji, które mogą mieć znaczenie dla postępowania. Istotne jest zastrzeżenie, że sądy będą musiały zastosować odpowiednie środki zabezpieczające ewentualne dowody. Co więcej analiza po stronie sądu, co ma znaczenie dla sprawy, będzie wymagała wiedzy eksperckiej w zakresie AI. Dalej idąc, sąd będzie obligatoryjnie zobowiązany do dodania do listy biegłych sądowych, specjalistów w zakresie AI.
Nowe przepisy dyrektywy zapewniają równowagę między ochroną konsumentów, a wsparciem innowacji. Wydaje się, że skutecznie eliminują dodatkowe bariery dla ofiar w dostępie do odszkodowania. Jak będzie w praktyce? Ciężko powiedzieć.
TRANSPORT - Czy czeka nas gigantyczny wzrost OC?
Dynamiczny rozwój nowych technologii i coraz powszechniejsze posługiwanie się przez człowieka systemami AI wpływa na szereg dziedzin naszego życia.
Wykorzystanie Sztucznej Inteligencji w transporcie cieszy się od kilku lat dużym zainteresowaniem.
AI umożliwia konstruowanie samochodów autonomicznych oraz zautomatyzowanych bezzałogowych statków powietrznych np. dronów bojowych. Obecnie konstruuje się już samochody autonomiczne o znacznym stopniu automatyzacji np. Tesla. Pojazd ten wyposażony jest w technologie umożliwiające rejestrowanie drogi, innych pojazdów i obiektów wokół siebie oraz reagowanie na nie. Rola człowieka zostaje ograniczona wyłącznie do reagowania w sytuacjach awaryjnych.
Systemy oparte na AI to także przyszłość dla branży TSL. Systemy AI mogą szacować czas dojazdu w korelacji z większą ilością danych. Na przykład, może za nas sprawdzać dostępny czas jazdy kierowcy i uwzględniać go przy przeliczeniach. Efekt? Nie trzeba już dokonywać manualnych przeliczeń, dostajemy gotowe dane, dzięki którym możemy zaplanować kolejne załadunki oraz rozładunki podnosząc efektywność wykorzystania floty. Dodatkowo, system sam poinformuje nas o tym, czy występuje zagrożenie opóźnionej dostawy lub o wielkości takiego opóźnienia. To plusy AI, a jakie minusy dla ubezpieczeń wiążą się z nowymi przepisami w dyrektywie?
Realnie wnioskując można przypuszczać, że wpływ dyrektywy na ubezpieczenia OC będzie ogromny. Pojazdy autonomiczne lub istotnie wspomagane AI z jednej strony mają być gwarantem bezpieczeństwa na drodze, z drugiej jednak maszyny, tak jak ludzie są zawodni. W związku z tym roszczenia z tytułu szkód mogą być wyjątkowo wysokie, zatem składki ubezpieczenia OC niekoniecznie obniżą się.
PRZEDSIĘBIORCY – Gwarancja prawa do walki z roszczeniem.
W kontekście nowych przepisów dyrektywy odpowiedzialności AI „pod górę” mogą mieć także przedsiębiorcy. Już dziś powszechnie wykorzystywane są aplikacje oparte na systemach Sztucznej Inteligencji np. boty w kontaktach z Klientami, wirtualni asystenci do zawierania umów.
Wydaje się, że adekwatne zabezpieczenie interesów przedsiębiorstwa w postaci OC działalności będzie wymogiem „must have” przyszłości. Dyrektywa wprowadza prawo dostępu do dowodów od przedsiębiorstwa w przypadku, gdy dotyczy to Sztucznej Inteligencji wysokiego ryzyka. Należy jednak dodać, że żądanie ujawnienia informacji tego rodzaju musi być zgodne z zasadą proporcjonalności i celowości przetwarzania danych. Niezwykle istotne są bowiem ograniczenia odnoszące się do tajemnicy przedsiębiorstwa, w tej kwestii pojawiły się całkiem konkretne ograniczenia i gwarancje dla przedsiębiorców.
Co więcej dyrektywa ustanawia gwarancje dla sektora Sztucznej Inteligencji poprzez wprowadzenie np. prawa do walki z roszczeniem dotyczącym odpowiedzialności AI opartym na „domniemaniu związku przyczynowego”.
Dodatkowe postanowienia w dyrektywie można sprowadzić do tego, że brak spełnienia obowiązków z AI Act (The Artificial Intelligence Act) będzie mocnym argumentem dla sądu za uznaniem, że taki związek przyczynowy istnieje. Zatem jeśli jesteś dostawcą lub wprowadzasz system SI na rynek, zapewnij zgodność działań z AI Act. Pomogą Ci w tym brokerzy ubezpieczeniowi, którzy działają w oparciu o sprawdzoną metodę działań i skutecznie zabezpieczą interesy Twojego przedsiębiorstwa na wypadek ryzyk związanych z odpowiedzialnością AI.
W Polskiej Kancelarii Brokerskiej już od dawna mocno stawiamy na innowacyjne rozwiązania technologiczne, które pozwalają wytyczać nowe kierunki i przynosić realne korzyści biznesowe. Nasz Klient ma gwarancje rzetelnego doradztwa, rekomendowania najlepszych nowatorskich rozwiązań oraz skutecznej likwidacji szkód. Działamy w myśl zasady stanowiącej filar naszej firmy: Zawsze po Twojej stronie. Nasz zespół brokerów rozumie zagadnienia technologiczne, dlatego posiadamy wydział składający się z ekspertów, którzy od lat prowadzą negocjacje programów ubezpieczeniowych dla firm technologicznych, rozumiejąc odmienność i specyfikę branży.
Nowelizacja dyrektywy może mieć istotny wpływ na rozwój nowych produktów i usług AI. Jednym z czynników hamujących taki rozwój jest niepewność prawna, która ma zostać usunięta po implementacji przepisów do krajowych porządków. Jest to z pewnością krok naprzód, ale co przyniesie przyszłość, czas pokaże.
