Załóżmy, że Jan Kowalski kupuje polisę ubezpieczenia zdrowotnego, która obejmuje koszty leczenia w przypadku poważnej choroby. W umowie ubezpieczenia zapisano, że obowiązuje 3-miesięczny okres karencji na pokrycie kosztów leczenia związanych z chorobami przewlekłymi.
Jan podpisuje umowę ubezpieczeniową 1 stycznia. W umowie jest zapisany 3-miesięczny okres karencji. Jeśli Jan zdiagnozuje poważną chorobę, np. cukrzycę, w lutym, ubezpieczyciel nie pokryje kosztów leczenia, ponieważ jest to wciąż w okresie karencji. Jednak jeśli choroba zostanie zdiagnozowana po 1 kwietnia, czyli po upływie okresu karencji, ubezpieczyciel będzie zobowiązany do pokrycia kosztów leczenia zgodnie z warunkami polisy.
Karencja to określony w umowie ubezpieczenia czasowy okres, w którym mimo opłacania składek przez ubezpieczonego, ochrona ubezpieczeniowa nie jest jeszcze w pełni aktywna. Innymi słowy, w trakcie trwania karencji, ubezpieczony nie ma prawa do otrzymania świadczeń ubezpieczeniowych, nawet jeśli zdarzy się zdarzenie ubezpieczeniowe objęte umową. Karencja jest powszechnie stosowana w ubezpieczeniach zdrowotnych, na życie, a także w ubezpieczeniach majątkowych.
Celem karencji jest ochrona interesów ubezpieczyciela przed ryzykiem wynikającym z nadużyć lub moralnego hazardu, który może polegać na próbie zawarcia umowy ubezpieczeniowej przez osobę, która już spodziewa się, że nastąpi zdarzenie objęte ochroną, np. osoba, która dowiedziała się o chorobie, a następnie próbuje uzyskać ubezpieczenie zdrowotne obejmujące tę chorobę.
PODSTAWY PRAWNE KARENCJI
Na gruncie polskiego prawa ubezpieczeniowego, zasady dotyczące karencji nie są szczegółowo uregulowane w przepisach ustawowych, takich jak Kodeks cywilny czy ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Niemniej jednak, zasady te wynikają z ogólnych przepisów dotyczących swobody umów oraz dobrej wiary i uczciwości w kontraktach.
Zgodnie z art. 353¹ Kodeksu cywilnego, strony mogą swobodnie kształtować treść umowy, byleby jej postanowienia nie były sprzeczne z ustawą, zasadami współżycia społecznego ani z naturą stosunku prawnego. Oznacza to, że ubezpieczyciel i ubezpieczony mogą swobodnie uzgodnić okres karencji, o ile nie narusza to ogólnych przepisów prawa.
ZASTOSOWANIA KARENCJI
Ubezpieczenie zdrowotne: W polisach zdrowotnych karencja może obejmować np. świadczenia związane z ciążą, porodem czy leczeniem chorób przewlekłych. Przykładowo, umowa ubezpieczenia może przewidywać, że koszty związane z porodem będą pokrywane dopiero po upływie 12 miesięcy od zawarcia umowy.
Ubezpieczenie na życie: W przypadku ubezpieczeń na życie, karencja może dotyczyć np. śmierci z powodu choroby. Umowa może przewidywać, że jeśli ubezpieczony umrze z powodu choroby w ciągu pierwszych 6 miesięcy od zawarcia umowy, ubezpieczyciel nie wypłaci świadczenia.
Ubezpieczenie majątkowe: W ubezpieczeniach majątkowych karencja może odnosić się np. do ochrony przed ryzykiem zalania czy pożaru, gdzie pełna ochrona zaczyna obowiązywać dopiero po pewnym okresie od zawarcia umowy.
DŁUGOŚĆ OKRESU KARENCJI
Okres karencji jest uzależniony od konkretnej umowy ubezpieczenia i może się znacznie różnić w zależności od rodzaju ubezpieczenia i specyfiki ryzyka. Typowe okresy karencji to:
- 3 miesiące – np. stosowane często w ubezpieczeniach zdrowotnych dotyczących chorób przewlekłych.
- 6 miesięcy – np. w ubezpieczeniach na życie dotyczących śmierci z powodu choroby.
- 12 miesięcy – np. w przypadku ochrony związanej z ciążą i porodem.
OBOWIĄZEK INFORMACYJNY UBEZPIECZYCIELA
Zgodnie z przepisami ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, ubezpieczyciel jest zobowiązany do rzetelnego i jasnego informowania klienta o wszystkich warunkach umowy, w tym o okresach karencji. Ubezpieczyciel musi poinformować ubezpieczonego o istnieniu karencji, jej długości oraz skutkach jej obowiązywania przed zawarciem umowy. Niewywiązanie się z tego obowiązku może prowadzić do sporów prawnych i może skutkować uznaniem niektórych postanowień umowy za nieważne.
WYJĄTKI OD ZASAD KARENCJI
W niektórych przypadkach możliwe jest skrócenie lub wyłączenie karencji, zazwyczaj za dodatkową opłatą lub w wyniku negocjacji indywidualnych warunków umowy. Ponadto, karencja nie obowiązuje w sytuacjach, w których polisa ubezpieczeniowa jest przedłużana bez przerwy w ochronie ubezpieczeniowej, co oznacza, że ubezpieczony, kontynuując ochronę u tego samego ubezpieczyciela, nie będzie ponownie podlegał okresowi karencji.
Karencja jest ważnym narzędziem w zarządzaniu ryzykiem przez ubezpieczycieli, chroniącym przed nadużyciami i zapewniającym stabilność finansową ubezpieczyciela. Ubezpieczony, przystępując do umowy ubezpieczenia, powinien dokładnie zapoznać się z warunkami karencji, aby uniknąć nieporozumień w sytuacji wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Kluczową rolę odgrywa tutaj również transparentność ubezpieczyciela i jego obowiązek informacyjny, który ma na celu zapewnienie, że klient podejmuje świadomą decyzję o przystąpieniu do umowy ubezpieczeniowej.
W tym kontekście niezwykle istotna jest rola kancelarii brokerskich, takich jak Polska Kancelaria Brokerska, której brokerzy ubezpieczeniowi działają w myśl zasady: Zawsze po Twojej stronie. Broker ubezpieczeniowy, korzystając ze swojego doświadczenia i wiedzy, pomaga klientom zrozumieć warunki umowy, w tym szczegóły dotyczące karencji, zapewniając, że podejmują oni świadome i najlepiej dopasowane do swoich potrzeb decyzje. Nasza misja zobowiązuje do tego, by podejmować się działań przy zachowaniu najwyższych standardów profesjonalizmu, wspiera nas w tym uzyskane doświadczenie.
